Schilderen met licht

Christian Clauwers heeft het meeste geleerd in de praktijk en door zelfstudie. Zijn vader had een hele oude, analoge cameracollectie met handmatige instellingen. Dit hielp enorm bij het inschatten van de belichtingsparameters, analoge fotografie is de perfecte basis om het te leren. Hij experimenteerde met meervoudige belichtingen, schilderde met licht en deed veel aan avond- en nachtfotografie. Zijn ‘geestesoog’ werd al vrij snel ontwikkeld.

Plekken bezoeken die niet op een landkaart staan

De fotograaf voelt zich nergens zo goed als op een plaats die noch op een landkaart noch in een database staat en waar geen permanente bewoners, op soms alleen een paar wetenschappers na zijn. De grootste kick is en blijft om foto’s te maken van maagdelijke plekken in de wereld.
Na veel inspanningen kon hij aanmonsteren op een expeditieschip met leden van de Verenigde Naties, wetenschappers (oceanologen, mariniers, biologen, vogelliefhebbers en ook fotografen) aan boord.

Ontdekkingsreiziger met een missie

Christian Clauwers voelt zich een ontdekkingsreiziger met een missie wanneer hij al die ongerepte plaatsen bezoekt. Het observeren van de wereld is de drijvende kracht in zijn leven. Van jongs af aan voelde hij al aan dat hij een missie te volbrengen heeft om de ongerepte natuur die er nog is vast te leggen. Dit op een dusdanige manier dat je erin kunt wegdromen, een soort fantasiewereld die de werkelijkheid overtreft. 

Elke reis kent haar eigen verrassingen. Op zijn laatste reis heeft hij vier maanden in de Stille Zuidzee gevaren. Met eigen ogen heeft hij daar het gebrek aan wilde soorten kunnen waarnemen. Er zijn nog maar heel weinig vissen, vogels, dolfijnen. Er zijn bijvoorbeeld helemaal geen walvissen meer. In de droge valleien van de Ross Sea, het grootste gebied van Antarctica zonder ijs en met een zeer droog klimaat, overleeft niets. “Je ziet skeletten van zeehonden, je weet niet hoe oud ze zijn. Misschien duizend jaar? Het is indrukwekkend. Je komt niet onaangedaan terug van deze reizen”, vertelt deze ontdekkingsreiziger.

Met foto’s gevoelens losmaken

Het doel van zijn foto’s (waarbij hij getuige is van de klimaatcrisis) is dat ze gevoelens losmaken die aanzetten tot nadenken. Die leiden tot een toenemende bewustwording om dit ‘pure’ te beschermen. Christian Clauwers ontmoet veel mensen. Hij verzamelt hun getuigenissen zoals die van Cary Fowler, die aan de basis ligt van het Global Seed Vault-project. Mr. Fowler overtuigde de Noorse regering om het in 2008 te bouwen.

Tijdens zijn expedities observeert hij de relatie tussen mens en natuur vanuit een drietal perspectieven: 

1. Als kunstenaar
2. Als fotograaf
3. Als bezorgde burger

Met zijn prachtige foto’s die eigenlijk alleen maar positiviteit uitstralen (je wordt blij dat er nog van die ongerepte plekken zijn in de wereld), probeert hij het bewustzijn van mensen te vergroten en anderen te inspireren/aan te moedigen. Zijn fotografie wil hij ook (blijven) inzetten op wereldwijde conferenties, zoals tijdens die van de Verenigde Naties in Madrid in 2019. Daarnaast wil hij zijn verhaal presenteren op scholen, zodat de ernst van de klimaatproblematiek wordt doorgegeven aan volgende generaties.

Boodschap met dubbele bodem

Zijn foto’s zijn zijn hoogstpersoonlijke ode aan de duurzaamheid van deze gebieden, die ook naar hun prangende kwetsbaarheid verwijst. In zijn foto’s is dikwijls dualiteit te zien, een boodschap met een dubbele bodem. Er zit bijvoorbeeld schoonheid in, maar ook eenzaamheid. Of bloei, maar ook verval.

Ook zijn zijn foto’s vaak wat donker en mysterieus (veel gebruik van tegenlicht) maar er gebeurt altijd iets! Er springt dikwijls letterlijk een dier door (en figuurlijk uit) het beeld. Bijvoorbeeld een opduikende orka én een voorbijscherende albatros, toevallig net op hetzelfde moment (soms een ‘lucky shot’). Je kunt er naar blijven kijken. Iedere keer roept het opnieuw vragen op en ontdek je weer iets nieuws. 

Christian Clauwers  wordt vaak een ‘barokfotograaf’ genoemd vanwege zijn stijl met prachtig verlichte composities. Zijn natuurfoto’s stralen rijkdom en dynamiek uit, ideaal om zijn verhaal mee uit te dragen.

Twee keer de wereld rond, 114 landen

De wereldreiziger heeft inmiddels 114 landen bezocht en is twee keer de wereld rond geweest. Hoogtepunten van zijn reizen waren:

Tristan de Cunha
Het meest desolate eiland ter wereld. Hier strandde hij met een zodiac (de enige manier om er te komen) en er wonen slechts 273 mensen die allemaal afstammen van 7 families.

Sint Helena, waar Napoleon in ballingschap zat en  ook stierf. Het eiland heeft 4000 inwoners en een klein beetje toerisme. Christian Clauwers heeft hier foto’s gemaakt met een drone. Hij heeft hier onder andere de oudste landschildpad van maar liefst 186 jaar gefotografeerd.

Kerguelen en Crozet
In 2019 is Christian met een Frans bevoorradingsschip mee geweest naar de beroemde eilanden van Kerguelen en Crozet. Deze eilanden bevinden zich tussen Zuid-Afrika en Antarctica in de Zuid-Indische oceaan. Het schip, de Marion Dufresne (genoemd naar de ontdekkingsreiziger die de eilanden ontdekte in 1772), kon acht mensen meenemen. Als toerist kun je niet mee en kom je niet bij de eilanden.

Het schip levert vier keer per jaar voedsel en materiaal af op de eilanden én zorgt voor wisseling van de wacht van wetenschappers die op de eilanden werken. Bij aankomst word je volledig gedesinfecteerd en worden eventuele zaden verwijderd. Er mogen geen uitheemse gewassen ontstaan.

Hier heeft hij een scala aan wildlife kunnen fotograferen, waaronder de op één na grootste kolonie keizerspinguïns ter wereld, zeeolifanten, sterns, albatrossen en orka’s. Er bevindt zich een interessante en unieke antarctische tandvis die door Chinezen illegaal bevist wordt. Orka’s weten dat en komen erop af, dit zorgde voor unieke fotomomenten.

Ook vindt hier (net als op de Galapagoseilanden) in recordtijd evolutie plaats; er leeft nu bijvoorbeeld een mug zonder vleugels! Op en rondom de eilanden hebben veel schipbreuken plaatsgevonden. De drenkelingen wisten toch vaak jaren te overleven in de natuur. Christian Clauwers heeft interessante observaties bij de keizerspinguïns gedaan, die hij ook fotografisch heeft weten vast te leggen. Met name over het stressniveau als een pinguïnjong door een stormvogel geroofd werd.

Spitsbergen en Antarctica
Deze expeditie was eigenlijk nog het meest indrukwekkend. In Spitsbergen is het hem na acht maanden gelukt om de befaamde zadenbank in Svalbard te bezoeken. Tom Waes (van het bekende Belgische reisprogramma) stond hier bijvoorbeeld eerder voor een gesloten deur.

Hier bevinden zich maar liefst een miljoen zaden van verschillende planten uit alle delen van de wereld. Een soort Ark van Noach die redding zou kunnen bieden in de toekomst, als de agrarische monocultuur zijn werk heeft gedaan en de meeste plantensoorten zijn uitgestorven.

De Global Seed Vault – Ark van Noach

Christian heeft er dus acht maanden over gedaan om toegang te krijgen tot de Global Seed Vault (GSV). Slechts vijf mensen hebben de sleutel en hij was geautoriseerd om er in 2014 binnen te komen. Het aanschouwen van deze wereldwijde zadenreserve betekende een keerpunt in zijn carrière, het opende als het ware zijn ogen. 

De GSV bevat een miljoen verschillende soorten plantenzaden uit alle delen van de wereld. Het is een manier om onze natuurlijke hulpbronnen te beheren. Op een dorre, geïsoleerde en koude plaats, meer dan 1300 kilometer van de poolcirkel en minder dan 1.100km van de geografische Noordpool werd in 2008 een bunker in een rots geboord nabij de stad Longyearbyen op Spitsbergen.

Een 130 meter lange tunnel komt uit op drie ruime vrieskamers met een permanente temperatuur van -18 graden. Met een opslagcapaciteit van 4,5 miljoen variëteiten bevat de Global Seed Vault momenteel meer dan een miljoen zaadmonsters van verschillende planten. 

Het is een manier om onze natuurlijke hulpbronnen te beheren. De Global Seed Vault is de belangrijkste kluis ter wereld. Iedereen op deze planeet zou er één keer moeten binnengaan volgens Christian Clauwers. 

De wereldreiziger ziet dit als een soort Ark van Noach. De stijging van de zeespiegel is niet te stoppen, maar je kunt het wel in beeld brengen. Hij is boeddhistisch ingesteld en vanuit die gedachte zijn wij allemaal verbonden. We’re all in the same boat. De verzameling zaden is hiermee vergelijkbaar.

Waves

Als inspiratiebronnen gebruikt hij als eerste de natuur. Hij is enorm geïnspireerd door water dat in drie verschijningsvormen (ijs, water en waterdamp) op aarde voorkomt. Dit komt heel duidelijk tot uiting in zijn boek WAVES waarin ook het subtiele evenwicht tussen mens en natuur duidelijk naar voren komt. 

Daarnaast is hij volkomen gefascineerd door albatrossen. Door gebruikmaking van thermiek kunnen zij urenlang vliegen zonder maar een enkele vleugelslag te hoeven maken. 

Netwerk-skills

Christian Clauwers heeft van tevoren altijd al een bepaald beeld voor ogen en  is dusdanig gedreven en geduldig dat het hem praktisch altijd lukt om dit beeld te verwezenlijken. Als er 2-3 uur of zelfs langer moet worden gewacht om de foto te maken die in zijn hoofd heeft dan toont hij dezelfde koppigheid als bij het opzetten van een expeditie en volbrengt hij dit, zelfs in extreme weersomstandigheden.

Door zijn enorme geduld en netwerk-skills (er zijn veel contacten voor nodig) slaagde hij er altijd in om plaatsen te bereiken die meestal niet toegankelijk of zelfs gesloten zijn voor het grote publiek.

Geen politiek activist, alleen getuige

Christian zegt dat hij geen politiek activist is (hij heeft dan wel politieke wetenschappen gestudeerd, dus de interesse is er zeker). Hij ziet zichzelf enkel en alleen als getuige van wat er in afgelegen gebieden in de wereld gebeurt. Wel probeert hij mensen bewust te maken van de klimaatnoodsituatie, er is verandering noodzakelijk. 

Hij wil echter niet fatalistisch zijn (daarom zijn zijn foto’s ook altijd positief, ze laten geen ellende zien), ondanks de toch wel steeds aanweziger wordende dreiging van ons uitsterven en het uiteindelijk onbewoonbaar raken van onze aarde. De verziltingsproblematiek door het stijgen van de zeespiegel is bijvoorbeeld wél iets, dat hij in zijn foto’s laat zien.

Het dilemma is natuurlijk ook dat je toeristen of bezoekers eigenlijk niet naar die afgelegen gebieden wilt hebben. Zelf is hij natuurlijk heel geprivilegieerd geweest dat hij er naartoe kon! Het punt is natuurlijk dat mensen en natuur eigenlijk niet samengaan. Overal waar mensen komen gaat het uiteindelijk mis of op zijn minst minder met de natuur vindt Christian.

Grote oorzaken zijn volgens hem de exponentiële bevolkingsgroei en daarnaast onze aangeboren hebzucht. Hij wil echter laten zien dat onze pure planeet nog steeds bestaat, we hebben een aantal unieke en ongerepte eilanden. 

Met zijn foto’s wil Christian zorgen voor een bewustwording zodat mensen zien:

• Wat onze impact is op de natuur, waarbij biodiversiteit centraal staat;
• Het reizen naar ongerepte plaatsen en laten zien in foto’s hoe prachtig, maar ook hoe kwetsbaar deze ecosystemen zijn, ze schreeuwen als het ware om bescherming.

Vanuit idealistisch standpunt

Christian wil vanuit een idealistisch standpunt zaken proberen te veranderen. Je ziet aan zijn foto’s dat hij het onderwerp positief aanpakt. Hij laat geen hartverscheurende beelden zien van zeedieren die verstrikt zijn geraakt in visnetten, of van een zee die veranderd is in een plastic soep. Op de nauwelijks bewoonde plekken waar hij geweest is, is die ellende ‘natuurlijk’ ook (nog) niet echt aan de orde. 

Toch vertellen zijn foto’s een verhaal en laten ze puur en alleen de schoonheid zien van deze ongerepte en pure gebieden. Zijns inziens werkt dit beter dan het laten zien van afschrikwekkende beelden, iets wat veel wereldverbeteraars/fotografen doen. 

Dit soort beelden zorgen volgens Christian uiteindelijk alleen maar voor een soort moedeloosheid (er is toch niets aan te doen, we gaan met z’n allen naar de verdommenis) en dat is natuurlijk niet wat hij wil bereiken. Hij probeert te laten zien hoeveel onze planeet wordt beïnvloed door mensen, maar ook hoe puur en verbazingwekkend mooi onze moeder aarde is.

Apparatuur

Wat hij bij iedere expeditie aan apparatuur meeneemt staat vaak al klaar. Hij vult alles na iedere reis weer aan. Zo heeft hij maar een uurtje nodig om in te pakken. Hieronder zijn paklijst:

• Altijd een minimum van twee camera’s (een compact en een spiegelreflex)
• Op expeditie: twee spiegelreflexcamera’s, een compact en een drone
• Drie objectieven met een brandpunt tussen 14-500mm
• Veel batterijen
• Een laptop
• Externe harddisks
• Kabels

VN-Conferentie

Christian probeert verder zijn kennis en ervaring in te zetten op conferenties, zoals tijdens de VN-conferentie in Madrid in 2019, waar hij bij aanwezig mocht zijn. Op die manier hoopt hij te kunnen bijdragen aan het behoud en een verstandig beheer van onze kwetsbare ecosystemen. En dat doet hij goed!

Interview radioprogramma “Interne Keuken”

Hieronder is het audiofragment van het radioprogramma “Interne Keuken” te beluisteren dat op 26 september 2020 werd uitgezonden op het  Belgische Radio 1-kanaal. De reacties die Christian hierop ontving waren ongelooflijk. Hij kreeg een podium van 25 minuten naar een programma waar tienduizenden mensen naar luisterden!

Galerie Zeberg

Ben je benieuwd naar het fotografisch werk van Christian? In Galerie Zeberg aan de Vleminckstraat 3, 2000 in het centrum van Antwerpen exposeert hij zijn foto’s die hij tijdens zijn expedities naar afgelegen en vrijwel onbewoonde eilanden in bijvoorbeeld de Zuid-Indische oceaan en zuidelijke Atlantische oceaan maakte. 

Zijn expositie over zijn expeditie naar de Frans Antarctische eilanden (Kerguelen & Crozet), in de Zuid-Indische Oceaan, is iedere vrijdag en zaterdag tussen 13:00-18:00 uur te bezichtigen tot het eind van dit jaar. Om er zeker van te zijn dat hij zelf aanwezig is kan je een afspraak maken en een rondleiding doen. Bel hiervoor nummer: +32 (0)3 345 40 37.

Zijn algemene portfolio kun je bekijken op zijn persoonlijke website: www.clauwers.com